قطعا ساخت تابلو برق کاری بسیار تخصصی است که هرکسی توانایی انجام آن را ندارد. این تابلوها از مجموعه ای از تجهیزات و جزئیات ریز و درشت تشکیل شده اند که از آنها برای کنترل کردن جریان برق و جریان توزیع برق استفاده می شود. علاوه بر این با نصب این تابلوها در یک مکان مناسب از آنها برای محافظت کردن از سایر دستگاه ها و تجهیزات نیز استفاده می شود. از این رو برای ساختن تابلو برق باید به یکسری اصول و نکات توجه کرد و طراحی آنها را بر اساس اصول حرفه ای و تخصصی انجام داد. توجه به این موارد هم از نظر کارایی و عملکرد تابلوی برق ساخته شده و هم از نظر امنیت آن اهمیت زیادی دارد. در حوزه مهندسی قطعا تمامی این موارد لحاظ می شوند. اما برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص در ادامه به برخی از نکات اولیه و مهم ساخت تابلو برق می پردازیم.
در ساخت تابلو برق چه مواردی استفاده می شود؟
پیش از بررسی نکات و اصول مهم طراحی و ساخت یک تابلو برق، باید ابتدا با تجهیزات و اجزای مورد نیاز برای طراحی یک تابلوی برق آشنا شد. ساختن تابلو برق شامل سه بخش مجزاست که به ترتیب شامل بخش ورودی، بخش کنتور و بخش خروجی می شود. در هریک از این بخش ها یک سری تجهیزات و جزئیات به کار می روند که هریک روی عملکرد نهایی تابلو برق موثر هستند. کلیدها، شینه ها، خازن ها، کنتورهای تک فاز و سه فاز، کلیدهای مینیاتوری، کلید اتوماتیک، شینه ارت، یک سری مدارها و سیم کشی ها، آمپرمتر، ولت متر، فرکانس متر، وات متر، فشار سنج، کلید گردان، کلید فیوز، تایمرهای گوناگون، چراغ سیگنال، لوازم سمعی و بصری و … از مهم ترین تجهیزات مورد نیاز برای ساخت تابلو برق هستند.
نکات مهم اولیه در طراحی و ساخت تابلو برق
برای ساختن یک تابلو برق در ابتدا باید تمامی قسمت های ورودی و خروجی را لحاظ کرد و کنتورها و سایر مواردی که در مسیر نصب هستند را مد نظر قرار داد. در نتیجه باید دید خازن ها دقیقا باید در چه قسمتی نصب شوند یا این که کلیدهای مینیاتوری و کلید اتوماتیک تابلو برق را باید در چه قسمتی طراحی و نصب کرد. کنتورها، مدارها، ترانس جریان CT و … از دیگر مواردی هستند که باید در زمان طراحی ابتدا محل نصب و قرارگیری آنها به درستی مشخص شود.
مهم ترین دستورالعمل های ساخت تابلو برق
اول از همه اینکه در زمان ساختن تابلو برق باید نوع آن را مشخص کرد. تابلوهای برق به صورت ایستاده یا دیواری و به صورت چند کنتوره طراحی می شوند. علاوه بر این باید دید تابلو کنترل است یا تقسیم و توزیع. در ادامه بعد از مشخص شدن این که نوع تابلوی برق ساخته شده چیست، باید به اصول ایمنی و کاربردی اولیه در ساخت آنها توجه کرد. برای مثال این که ایمنی تابلو چقدر است و تا چه میزان بعد از نصب تابلوی برق استحکام دارد. مکان نصب نیز مهم است و پروسه ساخت تابلو برق بر اساس محیط باز و بسته متفاوت است. سایر موارد شامل گزینه های زیر می شوند:
- حداقل تلفات الکتریکی شبکه
- بهینه سازی شاخص های قابلیت اطمینان شبکه
- نیاز به کمترین میزان تعمیر و نگهداری
- توجه به زیبایی تابلوی برق و نحوه طراحی ظاهری آن متناسب با مکان مورد استفاده
- سهولت در بهره برداری یا حمل و نقل
- بررسی وضعیت دسترسی به تجهیزات
- دقت در انتخاب تجهیزات مناسب
اهمیت دقت در انتخاب تجهیزات
یکی از مهم ترین موارد در ساخت تابلو برق، انتخاب درست تجهیزات است. اول از همه این که انتخاب این تجهیزات باید بر اساس نوع تابلو برق و کاربرد آن در نظر گرفته شود. از طرفی نیز باید دید وضعیت مصرف کننده به چه صورت است و به چه میزان توان مصرفی نیاز است. در این مرحله است که باید نکاتی همچون مقدار فازها، درجه حرارت فضای بیرونی و داخلی تابلوی برق، ضریب های هم جواری کابل ها و … در ساخت تابلو برق مشخص شده و انتخاب تجهیزات مناسب و سر هم کردن آنها برای ساختن تابلوی برق بر این اساس انجام شود. در کل تمامی تجهیزاتی که برای ساختن تابلو برق انتخاب و خریداری می شوند باید استانداردهای IEC را داشته باشند. آنها باید به راحتی نصب شوند و دردسری برای کار با آنها وجود نداشته باشد. از طرفی نیز باید سرویس و نگهداری آنها آسان باشد و تا جای ممکن میزان خرابی این تجهیزات و نیاز به تعمیر آنها کم باشد.
مراحل ساخت تابلو برق
حالا که با اصول اولیه ساختن تابلو برق آشنا شدید، بهتر است به صورت مختصر با مراحل ساخت این تابلوها نیز آشنا شوید. به صورت کلی ساخت تابلو برق شامل پنج مرحله اصلی می شود که عبارتند از:
- طراحی نقشه جا نمایی و ایزومتریک برای ساخت یک تابلوی برق صنعتی
- اجرای برش کاری ها و جوشکاری های مورد نیاز
- رنگ کردن بدنه تابلو برق
- مونتاژ بدنه تابلو برق
- آزمودن و کنترل کیفی
طراحی و آماده سازی نقشه ها
اولین مرحله برای ساخت تابلو برق، آماده سازی نقشه هاست. ابتدا مسئول ساختن تابلو برق باید مکان نصب و اجرای پروژه را ببیند و بر اساس آن و به همراه داده هایی که به دست می آورد، نقشه و طرح اولیه ساخت تابلو برق را مشخص کند. در این مرحله بعد از مشخص شدن نوع تابلوی برق و سایر مشخصات و ویژگی های آن مانند مکان نصب و میزان و نوع استفاده، انتخاب و خرید تجهیزات نیز انجام می شود.
برش کاری و جوشکاری
در مرحله دوم از ساخت تابلو برق باید سازنده بر اساس نقشه و تمامی جزئیات، از یک فولاد ضد زنگ برای ساختن بدنه تابلو برق استفاده کند. فولادی که در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرد می تواند قطری بین 1.5 تا 2.5 میلی متر داشته باشد که انتخاب آن به مکان نصب و نوع استفاده از تابلوی برق بستگی دارد. با انجام یک سری برش کاری ها و ایجاد یک سری سوراخ ها روی بدنه فولادی، بدنه تابلوی برق آماده می شود. دقت در این مرحله اهمیت زیادی دارد تا نتیجه نهایی کار، کیفیت و ایمنی کافی را داشته باشد.
رنگ کاری بدنه
بعد از اینکه با جوشکاری قطعه فولادی، بدنه اولیه آماده شد، در ادامه برای ساخت تابلو برق باید این بدنه رنگ آمیزی شود. رنگ کاری و پولیش بدنه در چندین مرحله انجام می شود و در آن از انواع رنگ های پوششی الکتروستاتیک استفاده می شود. در ابتدا باید به کمک محلول های شیمیایی بدنه چربی زدایی شود. این کار برای حفظ کیفیت تابلوی برق ضروری است. مرحله بعدی رنگ زدایی بدنه فولادی است که باید رنگ های اضافی روی بدنه پاک شوند. در ادامه باید بدنه فسفاته کاری شود. هدف از این کار، کاهش ریسک زنگ زدن تابلوی برق در ادامه است. سپس با استفاده از رنگ، بدنه تابلو برق ساخته شده عایق کاری می شود.
مونتاژ تابلو برق
بعد از این که مراحل رنگ کاری و آماده سازی بدنه تابلوی برق ساخته شده تکمیل شد، باید اجازه داد رنگ روی بدنه خشک شود. بعد از خشک شدن رنگ ها، نوبت به مونتاژ کردن بدنه تابلو برق می رسد. در این مرحله از ساخت تابلو برق باید بدنه در مکان مناسب آن نصب شود و تمامی تجهیزات و قطعات نگهدارنده روی آن سوار شوند. به این ترتیب تابلوی برق ساخته شده برای سوار کردن و نصب تمامی تجهیزات الکتریکی آماده می شود و می توان آن را در مکان مناسب نصب کرد. تمامی تجهیزاتی که پیش از این برای ساختن تابلو برق به آنها اشاره شده بود در اینجا روی تابلو نصب می شوند.
مرحله کنترل کیفیت
درست مانند ساخت هر وسیله و قطعه ای، در ساخت تابلو برق نیز به منظور کنترل دقت ساخت و اطمینان یافتن از درستی عملکرد تابلوی برق، باید در پایان یک مرحله کنترل کیفی نیز اجرا شود. آزمون کنترل کیفیت تابلوی برق ساخته شده بر اساس یک سری پروتکل ها و دستورالعمل های مشخص و استاندارد انجام می شود. تابلوی برق باید به دقت بازرسی شده و یک سری آزمایش ها برای تست کردن آن انجام شود. در نهایت اگر تمامی تست ها و آزمایش ها درست باشند و مشکلی را نشان ندهند، تابلوی برق ساخته شده به محل استفاده و نصب تحویل داده می شود.
